Info & Tickets

Roeland Hendrikx Ensemble

ERNST IST DER HERBST

Programma

Klarinetkwartet |R. Kókai

Kol Nidrei |M. Bruch (arr. G. Vanfraeyenhoven)

Klarinetkwintet  |J. Brahms

Sanft wird der Mensch.

Er sieht die Sonne sinken,

er ahnt des Lebens

wie des Jahres Schluß.

Feucht wird das Aug',

doch in der Träne Blinken,

entströmt des Herzens

seligster Erguß.

In de herfst maken we de balans op, en trachten we wat mooi en lekker was in de zomer, zo goed mogelijk te bewaren voor de kille winter die volgt. Zoals het herfstgedicht van Klaus Roth (waarnaar dit programma is genoemd) hierboven suggereert, hoeft dat achteruitblikken niet uitsluitend negatieve gevoelens op te roepen.

In de geschiedenis van de muziek is het Slavische hart nog het meest gevoelig gebleken voor de melancholie die samengaat met afscheid nemen en vooruitblikken naar mindere tijden. De Hongaarse componist Rezső Kókai (1906-1962) was niet eens zo nostalgisch toen hij zijn aandoenlijke Quartettino voor Klarinet, Viool, Altviool en Cello (1952) neerpende, maar de muziek ademt niettemin in elk frase Slavische weemoed uit. In Kókai ‘s vroege werk komen echo’s van Brahms door, maar het Quartettino klinkt rapsodisch, volks, en filmisch. Ook Max Bruch was zijn leven lang schatplichtig aan Brahms, maar anders dan Brahms en Kókai boetseerde hij zijn weemoed niet met melodieën die hij op het Hongaarse platteland sprokkelde: voor Kol Nidrei, zijn celloconcerto uit 1880, leende Bruch twee basismelodieën uit de gelijknamige Joodse ceremonie, die de gelovigen zuivert van oude beloften en voorbereidt op het nieuwe jaar. Onze neiging om het verdriet van het Joodse volk op deze muziek te enten is wellicht hineininterpretierung, en de transcriptie van de cello solo naar klarinet – het klezmer-instrument bij uitstek – versterkt die associaties nog, maar ook zonder blijft Bruch’s muziek lyrisch, breekbaar, oneindig nostalgisch. Brahms zelf stond op het punt met pensioen te gaan toen Meininger klarinettist Richard Mühlfeld hem zo trof met zijn spel, dat Brahms zijn afscheid nog even opschortte en twee sonates, een trio, en een kwintet voor de klarinet componeerde. Brahms' Klarinetkwintet straalt een herfstachtige weemoed uit, alsook een onversneden, Slavisch aandoende melancholie. Een passende zwanenzang voor de romantische kamermuziek.